Bij het ‘museum van de toekomst’ denk je wellicht niet meteen aan de catalogus, een boek dat extra duiding geeft bij een verzameling werken. De term ‘boek’ verbinden velen eerder met het verleden dan met de toekomst. Blijft de tentoonstellingscatalogus in een ultramodern museum van de toekomst een relevant medium? In mijn optiek zeker wel! De liefde voor tastbare herinneringen blijft. Na het zien van een fijne tentoonstelling willen bezoekers er graag een stukje van meenemen. Het is natuurlijk belangrijk rekening te houden met hun wensen. Wat zet hen ertoe aan om voor de tentoonstellingscatalogus te kiezen?

Achtergrondinformatie kan een reden zijn, maar hier dient zich een mogelijkheid tot verandering aan. In de tentoonstellingscatalogus van de toekomst maakt het uitvoerige naslagwerk plaats voor zorgvuldig gekozen, makkelijk consumeerbare teksten. In plaats van een uitvoerige geschiedenis worden een paar cruciale feiten, columns, interviews of andere informatievormen uitgelicht. Zoals de tentoonstelling in ‘het nu’ plaatsvindt, situeert ook de publicatie zich in de tegenwoordige tijd. Sterker nog, ze verlaat ook fysiek het instituut en is geen herhaling van de expositie, maar een aanvulling op wat er te zien is. Er wordt een extra ruimte, buiten het museum, gecreëerd waarin het heden en de geschiedenis elkaar ontmoeten. De twee luiken vormen samen een duet en versterken elkaars boodschap. 

De tentoonstelling en haar catalogus vormen één geheel. Tegengesteld tot wat nu gebeurt: tentoonstellingscatalogussen lijken steeds meer op koffietafelboeken. Dergelijke luxueuze uitgaves kunnen vaak apart van hun tentoonstelling functioneren, dus ook los verkocht worden. De tentoonstellingscatalogus hoeft geen scherper geprijsd kunstboek te zijn. Door zich van deze norm los te maken krijgt hij juist een unieke positie. Dat biedt een ideale gelegenheid voor experiment, waardoor de publicatie verschillende vormen kan aannemen: een magazine, paperback, pop-upboek… Vormen die beter aansluiten bij de boodschap. 

De toeschouwer wil ook visueel geprikkeld worden door de tentoonstellingscatalogus. Dit gaat dieper dan een radicaal anders, hip en opvallend coverdesign. De inhoud en insteek zullen vooral de interesse moeten wekken, waardoor de graficus nog meer de geest van het museum moet vertalen. De ontwerper geeft de catalogus vorm als uitbreiding van de tentoonstelling. De toeschouwer krijgt zo het gevoel dat hij een deel daarvan mee naar huis kan nemen, in plaats van een samenvatting. 

Ik kijk uit naar de nieuwe frisse tentoonstellingscatalogus, vol fijne interviews, columns en innemende verhalen… Als we de inhoud levendig houden, is het boek bijlange nog niet dood.

Dit artikel verscheen eerder in het zomernummer van ons museummagazine ZAAL Z.