Het KMSKA presenteert Jef Verheyen. Venster op het oneindige

De eerste solotentoonstelling van de abstracte kunstenaar in zijn thuisstad

Op 23 maart opent in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA), in samenwerking met het M HKA, de expo Jef Verheyen. Venster op het oneindige. Een primeur. Veertig jaar na zijn overlijden is het de eerste solotentoonstelling van deze illustere moderne meester in een museum in zijn thuisstad. De expo is een fascinerend spel van licht en donker, van kleur en vorm en illustreert hoe Verheyen een nieuwe manier van kunstbeleving introduceerde. Kijken naar zijn werk is vertragen. Je blik richten naar het oneindige.

De tentoonstelling toont de evolutie in het oeuvre van Verheyen – 'de laatste modernist'. Van keramiekexperimenten tot schilderkunst, een medium dat hij steeds verder uitpuurt. Voor Verheyen was het concept achter zijn kunstwerk van enorm belang. Venster op het oneindige is de eerste tentoonstelling die de conceptuele aanpak van Verheyens werk zo uitgebreid belicht.

Verheyen slaat op onnavolgbare wijze de brug tussen traditie en vernieuwing. Op zoek naar de essentie. Daarbij beheerst hij de schildertechniek tot in de perfectie. Zelfs nu nog is het moeilijk te achterhalen hoe hij met borstels de dunne (semi)transparante lagen kon schilderen zonder penseelstreken na te laten. Hij laat het licht breken over het doek en speelt met leegte als een venster op het oneindige. Een rode draad doorheen zijn carrière.

Jef droomt

"Het KMSKA was voor Jef Verheyen een voortdurende bron van inspiratie. Hij bezocht het museum regelmatig en heeft er altijd van gedroomd om zijn werk naast de Madonna van Jean Fouquet te presenteren. Als eerbetoon aan deze bijzondere kunstenaar brengen we die droom nu alsnog in vervulling." – Carmen Willems, algemeen directeur KMSKA

Jef Verheyen heeft nog meer banden met het museum. In 1979 cureert hij in het KMSKA de expo ZERO Internationaal Antwerpen, een strekking waartoe hij zelf behoort. In de jaren na deze expo, koopt het museum verschillende werken van de ZERO-beweging. Het is een van de weinige internationale ensembles die integraal een plek kreeg in de collectie en bevat namen als Lucio Fontana en Günther Uecker, allemaal vrienden van Jef Verheyen.

Bovendien sluit kijken naar Verheyens werk naadloos aan bij het motto van het KMSKA. Kijken naar zijn werk, is kijken naar licht, naar leegte, naar het oneindige. Hij doet er alles aan om de toeschouwer anders te doen kijken en zo meer te doen zien.

Internationale gangmaker

Hoewel Verheyen minder bekend was in eigen land, was hij onmiskenbaar één van de grote gangmakers binnen de internationale avant-garde. Niet alleen creëerde zijn werk een momentum binnen de kunst zelf. Verheyen was ook actief bezig met de uitbouw van een internationaal netwerk. De tentoonstelling plaatst mede daarom de werken van Verheyen in dialoog en confrontatie met zijn voorgangers en tijdgenoten. Prestigieuze bruiklenen van onder andere de Yves Klein Foundation, het Uecker Archiv en de Fondazione Lucio Fontana verrijken de expo.

“KMSKA en M HKA versterken met deze expo rond Jef Verheyen hun gedeelde ambitie om Vlaamse Meesters internationaal op de kaart te zetten. Verheyen wilde koste wat het kost van Antwerpen een Europese hotspot maken. Een doelstelling die we natuurlijk met hem delen.” – Luk Lemmens, voorzitter Raad van Bestuur KMSKA.

Hedendaagse interpretaties

Ook hedendaagse kunstenaars gaan de uitdaging aan om – net als Verheyen – de grenzen van de schilderkunst te verleggen. Ann Veronica Janssens, Kimsooja, Pieter Vermeersch en Carla Arocha & Stéphane Schraenen prikkelen de verwondering van de bezoekers met ruimtelijke installaties. De zoektocht naar de essentie is vandaag immers nog even relevant als in de tijd dat Verheyen zijn venster op het oneindige richtte.

“Verheyens werk is slow art ten top. Dankzij zijn fascinatie voor de kosmische ruimte en zijn bijzondere techniek, waarbij hij zonder zichtbare penseelstreken schildert, stuurt hij de blik van de toeschouwer naar de leegte, naar het licht, naar de oneindigheid. Het doet je vertragen. Het is een vorm van meditatie.” – Adriaan Gonnissen, curator moderne kunst KMSKA

“Verheyen wist als geen ander de brug te slaan tussen vernieuwing en traditie. Zo vindt hij via de traditionele keramiek aansluiting bij een monochrome traditie waarin hij voor zijn abstracte schilderkunst nieuwe mogelijkheden ontwaart. Contacten met Piero Manzoni en Lucio Fontana leiden tot een verdere verdieping van het belang van de idee achter het kunstwerk.” – Annelien De Troij, curator en onderzoeker M HKA