Geschiedenis

Hoe verzamel je een kunstcollectie die zeven eeuwen omvat? En hoe ontstond het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen? Duik mee in het verleden van het museum: van mijlpaal naar mijlpaal.

1382: De Sint-Lucasgilde

De 14de eeuw. In Antwerpen verenigen schilders zich in een gilde: de Sint-Lucasgilde. Deze heeft zijn eigen vergader- en feestlokaal. Die verfraaien ze met hun eigen werken. Zo schenkt Rubens in 1614 De Heilige familie met papegaai aan de gilde.

Schilderij Heilige familie met de papegaai van Peter Paul Rubens

De Heilige Familie met de papegaai Peter Paul Rubens

1663: Ontstaan Academie

Vanuit de Sint-Lucasgilde richt schilder David Teniers de Jonge een Academie op. In 1773 houdt de gilde op met bestaan. De werken gaan over naar de Academie. Die bezit intussen naast topwerken van Rubens ook kunst van Abraham Grapheus, Jordaens en Cornelius de Vos.

1794: Franse kunstroof

De Fransen roven Antwerpen leeg. Heel wat kunst uit de Academie, kerken en musea verhuist naar Parijs. Na de Slag om Waterloo keren de Vlaamse meesters terug naar huis. 26 schilderijen – vooral werken van Rubens – krijgen een plek in het museum van de Academie.

1823: Gulle ridder

De Hollanders tonen zich guller dan de Fransen. Willem I schenkt de Academie een werk van Titiaan en David Teniers II. In 1840 krijgt de collectie een echte boost. Ridder Florent van Ertborn – oud-burgemeester van Antwerpen – laat na zijn dood kunstparels na van onder andere Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hans Memling en Jean Fouquet.

Schilderij Heilige Barbara van Nicomedië van Jan van Eyck — Heilige Barbara van Nicodemië Jan van Eyck

Schilderij Madonna omringd door serafijnen en cherubijnen van Jean Fouquet — Madonna omringd door serafijnen en cherubijnen Jean Fouquet

Schilderij Bernardo Bembo, staatsman en ambassadeur van Venetië van Hans Memling — Bernardo Bembo, staatsman en ambassadeur van Venetië Hans Memling

1852: Academische Corps

De Academie richt het 'Academische Corps' op. Vooraanstaande kunstenaars die toetreden, moeten een werk én een portret afstaan. Zo groeit de collectie 19de-eeuwse kunst sterk. Kunstminnende verenigingen, nog meer legaten en salonaankopen dikken de museumverzameling verder aan.

1875: Nieuwe wijk

Ten zuiden van het centrum plant de stad een nieuwe wijk met dokken, een station, kerken én … een nieuw museum. Een noodzaak. Het museum van de Academie is intussen te klein voor de groeiende collectie.

Bouwplan van de voorgevel van het museumgebouw

Bouwplan van architectenduo Jan Jacob Winders en Frans Van Dijk Archief KMSKA

1883: Start bouwwerken

De bouw van het museum gaat van start. Geen makkelijke opgave voor architecten Jan Jacob Winders en Frans Van Dijk. De zalen moeten brandveilig zijn en een grote lichtinval hebben. Er is bovendien nood aan restauratieplaatsen, een vergaderzaal, kelders tegen rampen, een moderne verwarmingsinstallatie én magazijnen. Een architecturaal huzarenstukje.

1890: Opening

De bouw neemt zeven jaar in beslag. Op 11 augustus 1890 opent het museum trots de deuren. Het gebouw bevat een mix van bouwstijlen: van klassiek tot Vlaamse renaissancestijl.

Een zicht op het museum buiten — Zicht op het museum buiten Archief KMSKA

Zaalwachters van het museum rond 1900 — Zaalwachters van het museum anno 1900 Archief KMSKA

1905: Ensor en co

Onder impuls van de Antwerpse familie Franck en de verenigingen Kunst van Heden en Vrienden der Moderne Kunst vergaart het museum een belangrijke collectie eigentijdse kunst: zowel Belgisch impressionisme als Vlaams expressionisme. Daarbij zitten veel werken van James Ensor, maar ook Chagall en Schmalzigaug.

1974: Rik Wouters

In 1974 schenken baron Ludo van Bogaert en zijn vrouw Marie-Louise Sheid hun aanzienlijke Rik Wouters-verzameling aan het KMSKA: 13 schilderijen, 8 beelden, 36 tekeningen en aquarellen. Naast de belangrijkste Ensor-collectie ter wereld heeft het museum nu ook de grootste Wouters-verzameling.

Beeld Het zotte geweld - torso van Rik Wouters — Het zotte geweld (torso) Rik Wouters

Schilderij Lezende vrouw van Rik Wouters — Lezende vrouw Rik Wouters

2011: Grootse verbouwing

In het najaar van 2011 start de nieuwe verbouwing. De historische schil krijgt een moderne kern. Zo komen zowel de klassieke als moderne collecties nog beter tot hun recht.

Mis niets van de verbouwing