Wanneer gaat het museum weer open?

Voorheen zat de collectie verspreid over zeven depots. Haast onwerkbaar. Onder andere de oorspronkelijke bomvrije bunker en de atoomkluis uit de Koude Oorlog ruimden plaats. De afbraak was een huzarenwerk. De pneumatische hamer moest 1.350 ton beton en 81 ton staal overwinnen.

Deze eerste fase van het masterplan maakt de originele looproute uit 1890 opnieuw vrij. Tijdens de werken werd duidelijk dat er veel asbest in het gebouw zat. Dat leidde tot een intensieve asbestsanering. Gelukkig waren er ook positieve ontdekkingen. Zoals enkele originele zuilen die jarenlang verstopt zaten achter een valse wand.

Het nieuwe museumdeel kreeg een stalen geraamte van 1 miljoen kilo. Een doorsteek door het 19de-eeuwse gebouw bracht beide zijden van het nieuwe volume samen. In de tien nieuwe zalen regeert asymmetrie. Hoogte, volume, lichtinval variëren. Een boeiend contrast met de symmetrie van het klassieke gebouw. Twee werelden, één museum.

De volumes werden wit afgewerkt. Gipskartonwanden, valse plafonds, strakke gietvloeren; tot en met de gepolijste betonnen treden van de 40 meter lange trap. Die overbrugt een hoogte van 22 meter. Uitsparingen in het staal schenken een natuurlijke lichtinval. Dat geldt ook voor de 198 koepels op het vernieuwde dak.

Het vernieuwde koper op het dak verweert naar sfeervol groen. De lichtstraat met zonnewering dempt scherp daglicht dat van boven uit richting museumzalen stroomt. Twee voormalige kleine patio’s zijn nu hightech-techniektorens. Ze zorgen o.a. voor het juiste binnenklimaat. Vanuit een technische tussenverdieping bedienen luchtkanalen en leidingen het hele museum. Een slim systeem van klimaatconditionering genereert een optimale luchtstroom in de zalen: voor bezoekers én kunstwerken.

De zalen herwinnen hun geroemde grandeur. Ze ogen 19de-eeuws nieuw. Historisch pleisterwerk, schrijnwerk en parketvloeren werden maximaal gered en zorgvuldig opgeknapt. Alle plafonds kregen één uniforme kleur, de muurtinten variëren in functie van de ruimte: van Pompejirood tot olijfgroen.

Meer over de gouddecoratie op de sierlijsten in de Rubens- en van Dyck-zaal

De roze steen van de gevelbeelden is sterk verweerd. Friezen, bustes, borstbeelden, medaillons en andere sculpturen kregen een delicate behandeling om degradatie tegen te gaan. Het balkon kleurt Pompejirood . Een mooi contrast. De kapitelen van de zuilen, de plafondcassettes met bladgoud, de brede trappenpartijen en de grote beeldensokkels herwinnen hun vroegere luister. Op het dak stralen de iconische beelden als vanouds.

Bij de mozaïeken kwam er een eeuwenoude Italiaanse voegtechniek aan te pas. Barsten werden hersteld, ontbrekende blokjes opgevuld met identiek marmer uit dezelfde periode. Met de hand gekliefd! Het toegangsmozaïek viel niet meer te redden. Een nieuw kunstmozaïek is in de maak.

Ontdek alles over de kunstmozaïek-in-wording

Lees een interview met de mozaïekleggers

Het nieuwe museumvolume krijgt een A-klimaatsysteem. De hoogste en vaakst voorkomende klimaatklasse in nieuwe musea. In massieve gebouwen zoals het 19de-eeuwse museum is een B-systeem het hoogst haalbare. Dat vullen we aan met een extra objectklimatisering. Uit het plafond daalt zuivere lucht neer. Die hecht zich aan de muur achter elk schilderij. Resultaat: een perfecte omgeving voor kunstwerken.

De waarborg van een stabiel klimaat was één van de belangrijkste redenen om het museum te verbouwen. Logisch. We leveren continu inspanningen om onze meesterwerken in topstaat te brengen én te houden. Andere musea eisen bovendien stabiele klimaatcondities vooraleer ze hun werken in bruikleen geven. Ook met het oog op boeiend

Scenografie gaat verder dan collectiepresentatie. Vast en los meubilair, decors en wanden, lichtplan, informatiedragers: het maakt er allemaal deel van uit. Het KMSKA koos voor een concept van gefineerde multiplexplaten, handmatig gekleurd in zwarte inkt. Ze dragen informatie, bieden een podium voor de kunstwerken en creëren plekken waar bezoekers kunnen rusten en reflecteren.

De elementen zijn familie van elkaar. Ze vormen een verbindende laag. Tussen het nieuwe en oude museumdeel, en tussen permanente en tijdelijke exposities. De samenstellende delen zijn uitwisselbaar. Handig om flexibel in te spelen op wijzigende presentaties. Uniek is de nieuwe belevingsruimte. Hier stap je letterlijk in een schilderij en experimenteer je met licht, kleur, beweging en compositie.

UPDATE: Verhalen vertellen met De chinezen & Mojuice

De buurtbewoners kregen een zeg in het winnende ontwerp. Logisch: de tuin is een publieke ruimte met erfgoedwaarde. Hij groeit uit tot een groene zone die toegankelijk is tijdens de openingsuren van het museum. Kleinschalig. Sereen. Meer dan kijkgroen. Een toevluchtsoord in de stad waar je leest, verpoost en kunst beleeft.

De kunstbeleving reikt verder dan de huidige beelden. De integratie van sculpturen en bruiklenen gebeurt harmonieus. Het ontwerp weerspiegelt de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van het museum. Een versterking van de architecturale waarde van het museumgebouw. Maar vooral: een plek die zowel de buurt als een internationaal publiek kan bekoren.

Bekijk het ontwerp van tuinarchitect Team van Meer! 

In de eerste fase richt het museum een conservatiestraat in. In dit ‘tijdelijk’ atelier passeren alle werken die rechtstreeks van externe tentoonstellingslocaties komen en objecten uit ons interne depot én ons externe depot. Met de bouw van een tijdelijke opslag voorkomen we bijkomende transporten en risico’s op beschadigingen.

In de tweede fase installeren we de permanente collectie in de zalen. Een delicate operatie – gelet op hun waarde en soms ook gigantische afmetingen. Denk maar aan de monumentale werken van Rubens. Alles verloopt in nauw overleg met de andere werkzaamheden op zaal zoals belichting, plaatsen van labels en signalisatie.

Ze komen uit Rotterdam en overtuigden met hun grensverleggend masterplan en ontwerp. KAAN Architecten bundelt een internationaal team van architecten, urbanisten, ingenieurs en grafisch vormgevers. Het bureau werkt onder leiding van Kees Kaan, Vincent Panhuysen en Dikkie Scipio.

Het Departement Cultuur, Jeugd en Media schreef in 2003 een open opdracht uit voor het masterplan van het museum. Het ontwerp van KAAN Architecten overtuigde het meest. Het department coördineert ook aanbestedingen en gunningen.

De Afdeling Bouwprojecten van het Facilitair Bedrijf volgt het bouwproject van het museum op en biedt de nodige ondersteuning. Het team van projectleiders en werfcontroleurs coördineert het project van projectdefinitie, over ontwerp tot en met oplevering van de werken en overdracht naar exploitatie.

Artes Roegiers voert het Masterplan uit. De eerste fase concentreerde zich op afbraakwerken en asbestsanering. In de tweede fase vinden de bouw van het nieuwe verticale museum en de restauratie van de 19de-eeuwse museumzalen plaats.